Verslag van de reis naar Liberian Artisanal Fisheries Association ( LAFA )

Missie mogelijk gemaakt door PUM Netherlands senior experts ( www.pum.nl )

gedaan door Jaap Albregtse van 16/6/2017-30/6/2017

De reis ging Vrijdag 16 Juni dit keer met de KLM vanaf Amsterdam Schiphol via Freetown naar Monrovia. Doel van deze reis was om uit te zoeken of het mogelijk is met Oosterschelde kreeftenkubben te vissen op Panulirius regius (Lat.) ook wel Green Lobster of Spiny Lobster genoemd. Zodat hierdoor de inkomsten van de vissers wat kunnen stijgen. Ook om te kijken of er al veranderingen zijn waar te nemen t.o.v. het bezoek vorig jaar en verder om contacten te leggen met andere organisaties i.v.m. het vertrek van PUM uit Liberia per 30 Juni 2017

Daartoe had 7 stuks kubben gereed gemaakt in Nederland en verder netwerk en materiaal om er ter plaatse nog een flink aantal te kunnen bijmaken. Ik had dus totaal 4 stuks ruimbagage mee wat vooral op Roberts Airport bij Monrovia dus goed opletten is omdat iedereen daar maar wat aandoet met onduidelijke bedoelingen.

Na aankomst werd ik opgewacht door de pick-up taxi die me vervolgens naar Monrovia bracht om de nacht door te brengen. De volgende dag ’s-morgens eerst nog een uurtje bijgepraat met de lokale vertegenwoordiger van PUM Melany Oey voordat ik afgehaald werd door de voorzitter van LAFA Larry Smith, coördinator Benjamin Sieh en de chauffeur Armstrong. De reis naar Buchanan verliep redelijk voorspoedig zodat we nog wat tijd hadden om na aankomst nog wat zaken door te nemen en de planning voor de komende dagen door te nemen.

Ik werd door Larry uitgenodigd om de Zondagmorgen mee naar de kerk te gaan waar de voorganger in z’n preek ons voorhield dat we elkaar altijd en overal moeten helpen. En flink deel van de dienst bestond uit bijbel studie waar men de dienst mee begon en dat zal ook wel de reden zijn geweest dat het aanvankelijk niet zo druk was  maar het gebouwtje later tijdens de dienst helemaal vol liep. De mensen zijn zeer gelovig en Larry en Benjamin vertrouwden mij toe  te hebben gebeden opdat een laatste missie van PUM toch nog doorgang zou kunnen vinden in de tijd dat een en ander nog onzeker was. Door een reorganisatie bij PUM zijn een groot aantal PUM-landen geschrapt per 30 Juni 2017 waaronder Liberia zodat deze missie naar de vissers van Buchanan in Liberia echt de allerlaatste is onder de vlag van PUM. Na de middag hebben we nog wat zaken besproken en heb ik uitleg gegeven met behulp van een meegebrachte zeekaart over allerlei nautische zaken.

Iedereen heeft het in Liberia wel over visserijzones en beschermde zones maar volgens mij weet bijna niemand  waar men over praat en wat b.v. de lengte van een zeemijl is. En hoe de visserijzones eruit zien op de zeekaart speciaal nu met de plannen voor het beperken van de beschermde zone voor de artisanale visserij van 6 naar 3 mijl kan dus ook nauwelijks bekend zijn bij de betrokkenen.  Ik deed Larry en Benjamin voor hoe ze deze grenzen op een zeekaart moeten af passen. Larry en Benjamin zijn zeer leergierig om zich dit ook alles eigen te maken.   Na korte tijd lukte dat al heel aardig vooral omdat de wil er is om dat te leren.  Zeekaarten zijn volgens Larry nergens te krijgen in Liberia dus kan ook niemand laten zien waarover gesproken wordt.

Er is in Liberia geen nautisch onderwijs wat toch wel uitzonderlijk is voor een land waar zeer veel koopvaardijschepen ingeschreven staan. Een onzalig idee overigens deze verandering van 6 naar 3 mijl  wat alleen maar de IUU- visserijen (illegal, unreported, unregulated )  in de kaart speelt.  Een uitbreiding naar 12 zeemijl zou beter zijn en dan niet om hierbinnen maar lukraak alles te verbieden maar om zicht te houden op wat er gebeurt in de kwetsbare kustzone op wat je wil en niet wil. De rest van de Zondag heb ik nog wat netwerk gereed gesneden zodat we de volgende dag gelijk aan de slag konden.  Maandag, Dinsdag , Woensdag en Donderdag zijn we bezig geweest met de kubbetjes visklaar te maken en hebben daartoe ook lokaal nog wat materiaal gekocht. Ook is er instructie gegeven zodat ze nu zelf die kubben kunnen maken. Er is best genoeg te koop met uitzondering van netwerk waar gewoon bijna niks van te krijgen is wat toch wel erg vreemd is met zoveel vissers in de buurt van Buchanan. Maar als je zoekt vindt je soms toch ook nog wel een klein winkeltje waar toch nog wel wat  te  krijgen is.

Later vonden we ook nog een leverancier in Monrovia die flinke hoeveelheden staand want in voorraad heeft. De man gaf aan alles zelf rechtstreeks te importeren uit China en heeft ook een vestiging in Ghana. Andere materialen voor de kubben zoals hoepels en latten om de kubben te spannen zijn dan weer wel goedkoop in Buchanan. Een deel van de kubbetjes werd ter plaatse gemaakt waarbij ook Larry en Benjamin hun mannetje stonden. Men kan echt zeer goed weg in de netten en zijn na korte tijd zelfs in staat om deze kubben zelf te maken.

Vrijdagmorgen was het dan zover dat we met de kreeftenkubben naar zee gingen en tevens om te vissen met de handlijnen op de  Red Snapper. Eerst werd de markt bezocht om inkopen te doen voor de reis zoals proviand ,zaklampen, en benzine voor de buitenboordmotor. Om op het scheepje te geraken moet je er dus met een kleine kano naar toe gebracht worden waardoor het al een hele kunst is om droog te blijven. Laarzen uit doen is een vereiste, die lopen toch maar vol. Eenmaal aan boord konden we vertrekken naar een punt ongeveer 10 zeemijl 165 graden van de zuidelijke havenmond van Buchanan. En je gaat dus mee met een vaartuig waar niet alleen elementaire veiligheidsvoorzieningen zoals zwemvesten ontbreken maar waar ook communicatiemiddelen en zelfs een kompas ontbreken.

Desgevraagd wat ze daar van vonden gaven ze aan dat ze een kompas te duur vonden. Maar ook wanneer je nog nooit met een kompas gewerkt hebt is er toch ook nog wel enige uitleg nodig omdat niemand nautisch onderwijs  heeft genoten. Eenmaal 3-4 zeemijl buiten Buchanan valt ook de G.S.M. weg waardoor je voor de veiligheid helemaal op het eigen schip en bemanning aangewezen bent. Trouwens volgens Larry is er in Buchanan ook geen reddingboot voor assistentie. Men is dus zeer gelovig en voor de aanvang van de reis wordt er gebeden voor een behouden vaart en bij thuiskomst gedankt voor de goede afloop aldus Larry. Dit vertelde Larry om me gerust te stellen omdat er geen veiligheidsmiddelen aan boord zijn.

Maar ze hebben wel bijna allemaal een mobieltje met mobiel internet en ze kopen ook wel eens een nieuwe buitenboordmotor van $ 3000,- . En wanneer je een nieuw schip laat bouwen zou ik dus toch allereerst een kompas kopen. Mistig weer komt daar niet veel voor maar wel soms enorm zware regenbuien waardoor het zicht wegvalt tot nul en vaak ook de wind toeneemt. Gecombineerd met rotspartijen voor de kust lijkt het me dan toch nog wel handig om te weten of je van de kust vandaan dan wel naar de kust toe vaart.  Zonder zicht en zonder kompas vaar je bij slecht zicht rondjes en weet je nooit welke kant je uitvaart. Ook een normale navigatieverlichting en verlichting aan dek ontbreekt geheel. Waarschijnlijk ging er voor het eerst een kano uit Buchanan voorzien van GPS naar zee. Ik had m’n computer voorzien van GPS-muis aan boord meenomen. Dus toch vooruitgang zij het maar voor een enkele reis.

Op een diepte van 33 meter werden de kubben voorzien van Sardinella als aas uit gelegd. Hierna gingen we vissen met de handlijn op  de Red Snapper. De vismethode is uiterst primitief, men heeft een stuk betonijzer aan boord waar men stukjes afzaagt om dienst te doen als loodje. Met een lijn voorzien van 2 vishaken met een stukje Sardinella gaat iedere visser hiermee aan de slag. Afhankelijk van de aanwezigheid van een school vis wordt er afwisselend redelijk en dan weer helemaal niets gevangen. Normaal hebben ze voor de visserij een bemanning van totaal 6 personen die dus ieder één lijn bedienen. Deze methode (visserij met de kollijn genoemd) werd in vroeger jaren ook bedreven door de kabeljauwvissers van NW Frankrijk bij de visserij op IJsland en die hadden daartoe vaak een bemanning van 20 personen. ’s-Nachts zou de beste tijd moeten zijn om vis te vangen maar wat ik er van gezien heb werkt dat allemaal niet zo lekker. Doordat er nauwelijks verlichting is zijn de vissers afhankelijk van een paar zaklampjes en wanneer er dan weer eens een lijntje in de war zit heb je een probleem.

Samenvattend is deze visserijmethode uiterst primitief en is deze aan modernisering toe door een wat modernere manier van long-lining middels  een handbediend liertje  zodat ook meer haken weggezet kunnen worden. Later liet ik de vissers een filmpje zien zoals die te vinden zijn op You Tube. Ze stonden er van te kijken dat die visser in z’n eentje zoveel vis ving met behulp van een handliertje en een slimme manier van long-lining met behulp van afneembare hakenlijnen. En het is zeer wel mogelijk deze visserijtechniek toe te passen op de huidige kano’s van Buchanan. Wat wij willen is dat de visserij een overgang maakt van primitief nu naar eenvoudig en efficiënt op  de kortere termijn.

Van de weggezette kubben werden de lijn van 5 stuks opgehaald wat ons niet anders dan met zeer veel moeite lukte. Ons vistuig zat gewoon vast in de zeebodem. De conclusie was dus dat ons vistuig zwaar in de zachte bodem bestaande uit modder of drijfzand heeft gezeten waardoor er op een paar kleine visjes na helemaal niets in de fuiken zat. Geen enkele vis of kreeft kan bij het aas dus kan je ook niets vangen. Besloten werd om de andere fuiken op maandag terug te halen. We vonden ze niet meer terug doordat de batterij van de computer er mee ophield en we dus zonder GPS zaten en door de schuimkopjes zagen we de witte drijvers niet meer. We wilden eigenlijk tot de Zondagmorgen op zee blijven maar door de slechter wordende weersomstandigheden besloot Larry terug te keren naar de ankerplaats bij het strand noord van Buchanan. Met de wind mee ging het richting  Buchanan waar we na een dikke 2 uur varen weer bij de ankerplaats aankwamen. De 15 PK  buitenboordmotor liet ons gelukkig niet in steek en we gingen vlot ten anker bij de ankerplaats.

De bougies van Chinese makelij waarvan de vissers altijd een doosje aan boord nemen zijn van een zodanig slechte kwaliteit dat die geregeld vernieuwd moeten worden wat dan weer gevaarlijke situaties kan opleveren wanneer de motor er tijdelijk mee ophoudt. De vangst bestond uit een 40 kg met de lijn gevangen Red Snapper  waar de vissers $ 1,50 voor krijgen.

De Zondag werd benut om eerst maar eens uit te rusten en ’s-middags kwamen Valerie Vencatachellum en Emma Wilgenborg  langs van het N.I.C. uit de Verenigde Staten om met Larry , Benjamin en mij van gedachten te wisselen over de situatie van de vissers rond Buchanan. Ook deze dames drongen er bij Larry en Benjamin op aan om nu toch werk te maken van het versterken van hun organisatie vooral ook door het oprichten van een coöperatie. Ik had daar vorig jaar ook al op aangedrongen en het oprichten van coöperaties wordt overal gedaan in ontwikkelingslanden door boeren en vissers met als doel de financiële omstandigheden te verbeteren.  Zo op het oog lijkt dat eenvoudig te doen maar dat is het niet omdat de verscheidenheid aan bevolkingsgroepen in de vissersgemeenschap van Buchanan dan toch echt zullen moeten gaan samenwerken i.p.v. dat ieder voor zich maar wat aan doet zoals nu het geval is. En in Bacoline ( ook LAFA leden)  een vissersdorpje aan de Atlantische kust zuidelijk van Buchanan hebben ze wel een coöperatie opgericht maar dat is wel een zeer hechte gemeenschap. Op 1.5 km kustlijnen wonen er bij Buchanan  Liberiaanse , Ghanese , Sierra Leoonse en nog wat andere bevolkingsgroepen die volgens mij eigenlijk niet echt samenwerken.

Ook de vishandelaren die financieel alle touwtjes in handen hebben zullen hun bestaande positie niet zonder meer prijs geven. Deze handelaren, allemaal vrouwen, beheersen het  financiële  gebeuren rondom de visserij niet alleen wat betreft prijsvorming voor de vis maar o.a. ook wat betreft leningen aan de vissers. En iedere visser heeft z’n eigen vishandelaar waar hij zaken mee doet wat de markt erg ondoorzichtig maakt en met als groot nadeel dat vissers niet onafhankelijk zijn in de bedrijfsvoering. Dit is een typisch West Afrikaans probleem wat ook o.a. in Sierra Leone speelt en een voorbeeld van een sociale structuur die in de huidige tijd zeer belemmerend werkt op een betere economische ontwikkeling en vooruitgang voor de visserij. Hierin verandering te brengen is een zeer groot probleem temeer omdat dit sociaal systeem misschien we al honderden jaren bestaat. Wel proef ik bij de vissers dat ze dit wel zouden willen veranderen maar er geen kans toe zien vanwege de financiële afhankelijkheid.

Maar ook bij ons in Nederland gaf het invoeren van coöperaties ergens aan het eind van de 50-er jaren van de  vorige eeuw nogal wat commotie in de vissersgemeenschappen. Sommigen vissers waren door aangegane leningen bij middenstanders zoals de olieleverancier gebonden aan deze kapitaalverstrekkers. Dat doorbrak je ook toen niet zonder wrijvingen in de visserijgemeenschap. Toch zullen de vissers in Buchanan zich organisatorisch veel sterker moeten maken en geleidelijk financieel onafhankelijk moeten worden.

Maandag 26 Juni gingen we weer de zee op om de achtergelaten kreeftenfuiken op te halen en tevens nog wat te vissen op de  Red Snapper. Ook nu kregen we het vistuig maar met moeite boven en ook nu geen enkele vangst erin. We zullen verder moeten experimenteren door het vistuig boven de zeebodem te laten hangen en kijken wat er dan gebeurt. Dinsdag gingen we eerst fotograferen en filmen op het strand bij Buchanan. Heel veel schepen waren niet uitgevaren door gebrek aan vangst zodat er wel veel schepen maar erg weinig vis viel te fotograferen.

Ik zag hier ook een faciliteit waar van elders met water gevulde plastic zakjes aangevoerd werden die dan in een ruimte met een tiental diepvrieskisten bevroren werden. Hier heeft de vrije markt dus z’n werk gedaan, klanten genoeg en een ondernemer heeft dat gat in de markt gezien en opgevuld. Een simpele maar toch doeltreffende manier om ijs te fabriceren wanneer je geen echte ijsmachine hebt. En een verbetering t.o.v. vorig jaar ,toen was er ter plaatse nog geen ijs beschikbaar.

Na de middag hebben we de schade aan de fuiken hersteld en daarna  zijn de mannen nog wat bijgeschoold omtrent navigatie en de mogelijkheden omtrent G.P.S en echolood.

Woensdag zijn we naar Monrovia gereden mede ook om op Donderdag een voorlichtingsmiddag bij te wonen van  de Delegatie Agriculture van de Europese Unie in Liberia. Na aankomst in Monrovia ook gezocht naar een netten leverancier die we uiteindelijk vonden in de Front Street. Het was geen grote zaak maar zat wel helemaal vol met allerlei soorten staand want geïmporteerd uit China en verkrijgbaar tegen normale prijzen. Dus is het probleem van de beschikbaarheid van goed en betaalbaar netwerk zoals dat vorig jaar naar voren kwam opgelost.

De volgende morgen hebben we nog allerlei zaken visserijzaken besproken voor we naar de  EU-delegatie  in Monrovia vertrokken. Het ging in deze voorlichtingsvergadering over Agriculture  waar ook de visserij onder valt maar helaas deze keer weinig over de visserij die in een latere bijeenkomst aan bod zal komen. Er is een nieuw plan van de EU van Euro 35 M voor steun aan Agriculture en waarin o.a. ook Euro 7 M voor visserij is bestemd. Voorstellen kunnen in een later stadium worden ingediend door belanghebbenden. Voor de bestuurders van LAFA Larry en Benjamin was het zeker nuttig en noodzakelijk hier aanwezig te zijn.

Doordat we vroeg aanwezig waren konden we ook nog een praatje vooraf maken o.a. met delegatie- voorzitter de heer Blom en ook met de heer Alberto Menghini. We hadden vooraf ons stappenplan voor de regio Buchanan voor de komende 5-10-15 jaar opgestuurd. De heren hadden het plan gelezen en we werden door de heer Menghini hiermee gefeliciteerd. Nu maar hopen dat tenminste delen er van gebruikt gaan worden om de ontwikkeling van de visserij rond Buchanan te bevorderen en op een hoger niveau te brengen.  Dit stappenplan is opgesteld aan de hand van de bevindingen opgedaan tijdens de missie vorig jaar Augustus. Kort voor de vertrekdatum van deze missie is het plan nog wat aangepast en vertaald in het Engels en ook de heren van LAFA hebben nog wat veranderingen aangebracht.

De laatste dag van de missie hadden we een afspraak met Thomas ten Boer van de Duitse organisatie Welthungerhilfe in de 18 th Street. Samen met lokaal vertegenwoordiger Melany werd er bijgepraat over de mogelijkheden voor de vissers in de regio Buchanan dit i.v.m. het vertrek van onze organisatie PUM uit Liberia. Tot nog toe is er weinig tot geen aandacht van de Liberiaanse regering en de grotere organisaties geweest voor het gebied en z’n visserij maar daarin lijkt nu toch wel wat verandering in te komen. Weinig aandacht voor het gebied is misschien ook wel een gevolg van de zwakke organisatie van de visserijvereniging hoewel ik op het internet een krantenartikel uit 2014 vond waarin vissers en vishandelaren middels een open brief aan de regering en Wereldbank hun noden kenbaar maakten dus gebrek aan aandacht speelt al langer.

O.a. ook toen al de roep om een haven maar die is er al, alleen wordt die niet benut. Het zuidelijke gedeelte van de haven van Buchanan heeft 2 kilometer onbenutte ruimte waar faciliteiten voor kano’s gemaakt zouden kunnen worden. Heel erg jammer dat hier niets mee gedaan wordt, dat zou de visserij een enorme boost geven ook voor de toekomst door de bij haven aanwezige ruimte voor verwerkingsfaciliteiten. Voor vertrek naar de luchthaven nog een bezoek gebracht aan Andy Read voormalig visserman uit Engeland en thans adviseur bij het BNF in Monrovia. Hij had kreeften kubben uit Engeland laten overkomen en wil daarmee ook op de Green Lobster gaan vissen dus kunnen we wat ervaring uitwisselen. Ik had ook nog wat andere te bezoeken contacten op mijn lijstje maar helaas niet iedereen was bereikbaar of aanwezig in Monrovia.

Al met al was het een boeiende missie waarin vooral de zeereis met de Africa Men van Larry Smith toch heel verhelderend was omtrent de primitieve wijze waarop deze vissers nog steeds hun werk  moeten doen.  Ook door de vele contacten die er geweest zijn met organisaties en personen was deze missie erg nuttig voor de vissers van LAFA. Om 23:35u  30 Juni 2017 vertrok ik weer per KLM naar Amsterdam waarmee deze  allerlaatste missie voor PUM  in Liberia tot een einde kwam.

Verslag Jaap Albregtse,

email  br43@zeelandnet.nl                Breskens 6/7/2017                         Hier meer reizen van Jaap